THỜI ĐIỂM NÀO BẠN NÊN BẮT ĐẦU QUAN TÂM ĐẾN PHÁT TRIỂN CHIỀU CAO CỦA TRẺ?

Nếu bạn đợi đến khi trẻ đến tuổi dậy thì mới quan tâm đến phát triển chiều cao của trẻ thì đã muộn. Một biểu đồ toàn cảnh về sự phát triển chiều cao theo từng độ tuổi đã cho chúng ta thấy rằng: Giống như não bộ, phát triển chiều cao đã bắt đầu từ rất sớm: từ những năm đầu đời trẻ đã trải qua hàng loạt sự phát triển vượt bậc về chiều cao, và dậy thì là giai đoạn cuối có những tăng trưởng vượt trội về chiều cao.

Chiều cao khác cân nặng. Nếu như cân nặng phần lớn phụ thuộc vào sự cân bằng của năng lượng trẻ ăn vào và tiêu thụ, thì chiều cao phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Nếu bỏ qua yếu tố về gen di truyền, thì 4 yếu tố sau đây lần lượt xếp hàng ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển chiều cao tối ưu của trẻ: Dinh dưỡng, vận động, giấc ngủ, và sự vui vẻ. Ngoài ra, ở từng giai đoạn phát triển của trẻ lại có sự điều phối bởi hoạt động của các hormone như hormone tăng trưởng và hormone sinh dục.

LÀM SAO GIÚP 1 ĐỨA TRẺ PHÁT TRIỂN ĐƯỢC CHIỀU CAO TỐI ƯU CỦA NÓ?

Như tôi đã đề cập ở trên, ít nhất có 4 thứ bạn có thể can thiệp từ sớm.

Dinh dưỡng:

  • Đừng để trẻ thiếu vi chất như sắt, kẽm, canxi, vitamin D và folic acid lúc mẹ mang thai
  • Đừng để mẹ thừa cân béo phì trước mang thai vì khi đó người mẹ sẽ có nguy cơ tăng cân quá mức lúc mang thai và trẻ sinh ra có nguy cơ thừa cân béo phì sau 2 tuổi. Thừa cân béo phì ở độ tuổi này có liên quan đến dậy thì sớm và giảm tăng trưởng chiều cao khi trưởng thành ở trẻ
  • Đừng để thiếu dinh dưỡng hoặc thiếu cân lúc mang thai vì nó dễ dẫn đến nguy cơ sinh non hoặc thai sinh nhỏ. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng bắt nhịp tăng trưởng của trẻ khi sinh ra.
  • Trẻ nên được bú sữa mẹ sớm sau sinh và duy trì lâu nhất có thể
  • Cho trẻ ăn dặm đúng thời điểm từ 6 tháng tuổi, giúp trẻ phát triển hành vi ăn uống đa dạng và đúng cấu trúc thức ăn trước 18 tháng tuổi. Khi các kỹ năng này phát triển theo đúng tiến độ thì trẻ sẽ phát triển hành vi ăn uống đúng sau 3 tuổi, và trẻ cũng ít biếng ăn và khi đó cơ thể trẻ sẽ tự lấy đủ chất dinh dưỡng từ thực phẩm.
  • Trẻ nên có chế độ ăn đa dạng đủ các chất dinh dưỡng quan trọng như sắt, kẽm, chất béo omega-3… Bổ sung vitamin D 400IU/ngày cho trẻ dưới 5 tuổi.
  • Tránh các nguy cơ làm trẻ tiêu chảy

Giấc ngủ

  • Mẹ lúc mang thai nên tránh sử dụng điện thoại trước giờ ngủ 1 tiếng và thiết lập thói quen ngủ sớm, tránh thức khuya, giảm sử dụng các chất kích thích như trà, café hoặc bia rượu
  • Trẻ mới sinh -5 tháng tuổi bú sữa như 1 nhu cầu cơ bản. Do đó cho trẻ bú mẹ theo nhu cầu. Lúc này giấc ngủ của trẻ có thể gián đoạn do trẻ cần bú mỗi 2-4 tiếng.
  • Sau 5 tháng tuổi, trẻ có thể bắt đầu ngủ xuyên đêm. Nếu trẻ khỏe mạnh, tăng trưởng tốt, có thể không cần cữ đêm và khuya. Phần lớn các cữ bú này chỉ là thói quen do trẻ chưa phân biệt rõ ngày đêm, không hẳn là đòi bú cơ bản. Bạn có thể cắt các cữ này về gần sáng để trẻ có giấc ngủ dài và tốt hơn.
  • Trẻ nên sớm thiết lập lịch ngủ từ 12 tháng tuổi. Bạn nên tạo giờ ngủ cụ thể, thời gian hugging time trước giờ ngủ 20 phút. Giờ lên giường cho hugging time: cha hoặc mẹ cùng bé có hoạt động trên giường như đọc sách, vui chơi, nói chuyện…không nên có các hoạt động liên quan đến màn hình điện tử. Bạn có thể tham khảo lại bài viết về hugging time trước đây của tôi.
  • Trẻ sau 3 tuổi nên cho trẻ biết rõ ràng về luật lệ ngủ
  • Trẻ nên ngưng các thiết bị điện tử có màn hình trước giờ ngủ ít nhất 2 tiếng.

Vận động

Trẻ được khuyến khích có lối sống năng động, tham gia các hoạt động vui chơi ngoài trời như đi dạo công viên, chơi vận động tăng tương tác xã hội… Điều này giúp tăng các hoạt động thăng bằng và sử dụng các cơ để thúc đẩy sự tăng trưởng chiều cao. Bé từ 5 tuổi có thể tham gia 1 môn thể thao như chơi bóng, bơi lội… khoảng 2 buổi/tuần và 2 buổi cách nhau 3 ngày, mỗi buổi không quá 45 phút.

Xây dựng môi trường yêu thương và không khí vui vẻ trong gia đình

  • Nghiên cứu tại Anh cho thấy những đứa trẻ thường xuyên sống trong môi trường căng thẳng có ít hormone tăng trưởng hơn và phát triển chậm hơn các trẻ khác.
  • Do đó, tránh dùng các lời hổ báo hay đánh mắng trẻ, thay vào đó dùng thái độ vui vẻ, khuyến khích trẻ trò chuyện, chia sẻ và tham gia đóng góp ý kiến trong mọi hoạt động. Hãy luôn tạo bầu không khí thoải mái và vui vẻ trong gia đình, không chỉ để gắn kết tình cảm mà còn giúp trẻ phát triển tốt hơn.

THEO DÕI TĂNG TRƯỞNG CHIỀU CAO CỦA TRẺ, KHI NÀO CẦN LO LẮNG?

Đây là câu hỏi tôi thường được hỏi nhất. Thực ra, cách tốt nhất để theo dõi tăng trưởng chiều cao của trẻ là sử dụng biểu đồ tăng trưởng WHO về chiều cao theo độ tuổi. Tuy nhiên, theo dõi tăng trưởng là phải nắm bắt xu hướng tăng trưởng của 1 đứa trẻ. 1 giá trị đơn lẽ được đo đạt tại 1 thời điểm chỉ nói lên chiều cao của trẻ tại lúc đó, không nói xu hướng tốt hay đáng lo. Bạn cần phải theo dõi ít nhất các trị số ở 2-3 thời điểm khác nhau.

Chiều cao thường ít biến động và có mức độ tăng nhịp nhàng chậm rãi sau 5 tuổi đến trước dậy thì 2-3 năm (tầm 9 tuổi). Mức trung bình tăng là 5 đến 7.5 cm mỗi năm.

Vậy dưới 5 tuổi thì sao? Mức biến động lớn hơn nhiều. Chi tiết là:

  • 0-1 tuổi: tăng trung bình 25 cm
  • 1-2 tuổi: tăng trung bình 13 cm
  • 3-trước 5 tuổi: tăng trung bình 8.75 cm/năm

Lưu ý, đây là mức tăng trung bình khi trẻ được đáp ứng đủ các yếu tố về dinh dưỡng và hormone cần thiết.

Thực ra, con số không luôn là vấn đề, trừ khi nó là biến đổi đột ngột. Nhưng nếu có 1 trong 3 điều sau đây, bạn có thể cần trao đổi thêm với bác sĩ của trẻ:

  • Nếu trị số đo chiều cao của trẻ rơi ra khỏi vùng các đường tăng trưởng trong biểu đồ WHO, dù rơi trên đường cao nhất hoặc rơi ngoài đường thấp nhất.
  • Với trẻ dưới 5 tuổi, nếu xu hướng tăng trưởng chiều cao vượt 2 đường trong giai đoạn 18-24 tháng. Nhưng, nếu chỉ vượt 1 đường, thì chỉ cần đáng giá lại trong 18-24 tháng.
  • Với trẻ trên 5 tuổi, nếu xu hướng tăng trưởng chiều cao vượt 1 đường trong giai đoạn 12 tháng.

7 HỎI ĐÁP CHUYÊN GIA

  1. Chào các bạn, một số quan điểm nói rằng trẻ Hà Lan được cho uống nhiều sữa nên có tầm vóc cao nhất thế giới. Nhưng, thực ra để họ có sự cải thiện chiều cao như hiện nay là có sự kết hợp của nhiều yếu tố như:
    ● Bánh xe dinh dưỡng của họ đặc biệt chú trọng nhiều đến vitamin khoáng, chất xơ từ rau củ quả. Lượng rau, củ quả chiếm 30% của vòng tròn và tương đương bằng với lượng tinh bột. Trong khi đó, đạm chiếm 16%, nước 16% và chất béo 8%.
    ● Trẻ em Hà Lan cũng được biết đến là những đứa trẻ năng động, thích đi bộ hay đạp xe đến trường.
    ● Hà Lan là một trong 4 quốc gia có trẻ em hạnh phúc bậc nhất thế giới.
    Có một điều mà chúng ta cần chú ý đó là để một đứa trẻ cao ráo xinh đẹp không chỉ là dinh dưỡng tốt mà trẻ còn cần những yếu tố tinh thần như môi trường chăm sóc để trẻ luôn được tự do phát triển, sự yêu thương và quan tâm của cả bố và mẹ. Điều này mới thật sự làm trẻ cao lớn cả về mặt thể chất và trí tuệ.

    • Chào bạn, sữa mẹ hoặc sữa công thức trẻ đang uống thường là nguồn canxi đủ cho trẻ. Hơn nữa, trẻ cũng đang ở độ tuổi ăn dặm, trẻ có thể nhận đa dạng canxi từ các nguồn thức ăn như sữa chua, phô mai… Trẻ chỉ cần bổ sung vitamin D 400 IU/ngày. Như tôi đã nói ở trên, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao, nếu bạn làm tốt các yếu tố ở trên thì chỉ cần đợi để các hormone làm việc. Chúc bé vui khỏe

    • Chào bạn, sữa mẹ hoặc sữa công thức trẻ đang uống thường là nguồn canxi đủ cho trẻ. Hơn nữa, trẻ cũng đang ở độ tuổi ăn dặm, trẻ có thể nhận đa dạng canxi từ các nguồn thức ăn như sữa chua, phô mai… Trẻ chỉ cần bổ sung vitamin D 400 IU/ngày. Như tôi đã nói ở trên, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao, nếu bạn làm tốt các yếu tố ở trên thì chỉ cần đợi để các hormone làm việc. Chúc bé vui khỏe

    • Chào bạn, mỗi trẻ có tốc độ tăng trưởng khác nhau, có thể không nhanh lúc này nhưng sẽ bắt kịp ở giai đoạn khác. Hơn nữa, như tôi đề cập trong bài, con số đơn lẻ không quá quan trọng trừ khi nó vượt ra khỏi vùng tăng trưởng trong biểu đồ, bạn nên xem xét xu hướng tăng trưởng trong 18 tháng qua, ít nhất cần 2-3 thời điểm khác nhau. Nếu nó có xu hướng giảm quá 2 đường thì nên tư vấn thêm với bác sĩ của bé để được đánh giá tốt hơn. Chúc bé vui khỏe

HỎI ĐÁP CHUYÊN GIA

Vui lòng nhập câu hỏi của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây