Có 1 con “virus” có thể đang tồn tại trong mỗi gia đình chúng ta, nó được biết là có liên quan đến sự gây ra 7 trong 10 căn bệnh gây chết hàng đầu hiện nay, nó có thể làm giảm chất lượng cuộc sống, các vấn đề thần kinh và suy giảm tuổi thọ của 1 ai đó nếu họ từng trải nghiệm thời thơ ấu với con virus này. Con virus này được gọi là “trải nghiệm có hại thời thơ ấu”-điều mà bao gồm cả việc thường xuyên dùng lời mắng chửi hổ báo hay dùng vũ lực như đánh đập để dạy trẻ có thể từ chính cha mẹ hay những người thân của trẻ.
ĐÁNH TRẺ
“Dạy con ra trò với những hình phạt đánh, mắng chửi” là một cách làm hoàn toàn không khoa học. Trên thực tế, nếu nhìn vào khía cạnh phân tích não bộ, các việc làm trên sẽ ví như 1 “cơn sang chấn động đất” đủ mạnh có thể gây tổn thương 1 phần não bộ. Vết thương hằn trên da thịt trẻ sẽ lành, nhưng vết nứt và sự đứt gãy trong các liên kết tế bào thần kinh ở một vùng nào đó trong não bộ sẽ là khiếm khuyết theo trẻ cả đời. Có những khiếm khuyết phát triển thành tự kỉ, overactive (kích động); ám ảnh tự chỉ thị. Những hậu quả này sẽ diễn ra trong bóng tối của não bộ, và từ từ hiện ra khi bé lớn hơn, khi lập gia đình. Ví dụ, một bé gái từ nhỏ bị cha ngược đãi, hay say rượu đánh mẹ và bé. Bé lớn bình thường, học giỏi, thành đạt, nhưng khi lập gia đình, đời sống vợ chồng làm tái hiện lại khoảnh khắc bạo hành ngày xưa (do một phần não bộ đứt gãy và nằm khuất sau nhiều năm), cô bé trở nên dễ bất hòa với chồng, và hay gay gắt với con cái. Hậu quả là gia đình tan rã. Nếu nhìn lại con số thống kê khoa học trong 20 năm gần đây, con số tan rã gia đình do có tiền sử bạo hành trong tuổi thơ các bé là con số đáng báo động.
NÃO TRẺ LÀ MỘT BỨC TRANH CỦA NHỮNG MẢNH GHÉP
Đây là một ví dụ mà tôi tin chắc rằng bạn nào cũng từng trải nghiệm, mà mang lại cho bạn 1 chuỗi cung bậc cảm xúc từ THÍCH – TÒ MÒ – NHÀM CHÁN – BỰC NHỌC – BÙNG NỔ.
Trong khi đó, trẻ con cũng có cung bậc cảm xúc giống bạn trong vi dụ này, nhưng cung bậc của bé là như thế này: THÍCH 1 – TÒ MÒ – THÍCH 2 – TÒ MÒ – THÍCH 3 – TÒ MÒ -THÍCH 4 -… – THÍCH ĐỦ.
Ví dụ tôi sẽ đưa ra là: Chắc bạn đã từng thắc mắc “Tại sao con tôi cứ chạy lòng vòng từ chỗ tôi ngồi đến 1 cái bàn lên 2 bậc thang cười ở đó, rồi chạy xuống cười với tôi một cách thích thú. Ban đầu tôi rất vui vì bé vui, nhưng bé làm cả chục lần như vậy. Đối với bé, bé vui mỗi lần quay lại vì mỗi lần bé ghép được 1 mảnh trong não bộ, do đó mỗi chuỗi quay lại bé cảm thấy vui khác nhau và không nhàm chán. Đối với tôi, tôi thấy hơi chán, mà có vẻ làm phiền những người xung quanh, tôi lo sợ ánh mắt mọi người nhìn tôi và bé kì dị, do đó, tôi ngăn bé làm. Bé vẫn làm, tôi giữ bé lại, bé khóc, đẩy tôi ra. Tôi giận hơn, dùng dằng bé hơn và kết thúc một câu nói ” im ngay, về chỗ ngồi, nếu không, đi về nhà ngay “. Bé khóc, tôi bế xốc bé về và còn hăm dọa bé “về nhà sẽ cho ăn roi”.
ĐỂ CON NGOAN
Cha mẹ có nên nghiêm khắc với trẻ khi trẻ ương bướng không?
Câu trả lời là nên, nhưng không phải theo cách phạt hay mắng. GS. Glaser, BV Great Ormond Street từng nhấn mạnh: Nếu cha mẹ nào nghĩ phạt và la mắng là làm bé ngoan hơn là một suy nghĩ nên bỏ hoặc dừng lại vì nó không khác gì một tội ác, nhưng lại không có tính răn đe hay giáo dục.
ĐỐI VỚI TRẺ DƯỚI 3 TUỔI:
Trẻ không thể phân biệt đúng sai, do đó cha mẹ đừng cố gắng làm điều này. Cha mẹ nên tạo một chuỗi lập lại 1 cách xử lý để thể hiện điều cha mẹ không muốn và muốn trẻ làm vì lúc này não trẻ là bức tranh ghép. Mỗi ngày một mảnh ghép lại, đến khi ghép đủ 1 bức tranh thì trẻ sẽ phản ứng. Điều này là cho trẻ hiểu được điều mà cha mẹ hài lòng và không hài lòng. Trẻ sẽ ngoan hơn.
ĐỐI VỚI TRẺ LỚN HƠN 3 TUỔI:
Trẻ có thể hiểu đúng sai. Bạn nên giải thích mỗi lần bé làm sai và ngăn việc bé làm sai bằng cách đưa bé ra khỏi khu vực bé đang làm sai. Nếu bé khóc thì để bé khóc, bạn hãy đi làm một việc khác. Khi bé bình tĩnh hơn, bạn hãy cho bé biết điều bé làm sai và tại sao bạn không đồng ý.
Đối với các bé “cứng đầu”, bạn đừng tranh cãi hay cố giải thích khi bé cứng đầu. Bạn nên im lặng, và cho bé “chỉ lệnh” về thời gian kết thúc để bé suy nghĩ đến việc kết thúc hành động nào đó. Có thể dùng tiếng chuông điện thoại để làm vật nhắc nhở về thời gian. Sau đó, cho bé sự lựa chọn để bé có thời gian lựa chọn. Hãy luôn cho bé thời gian giải thích và lựa chọn, và nếu bé không chịu kết thúc, thì bạn vẫn kết thúc một khi chỉ lệnh đã đưa ra.
Ví dụ: Con có 5 phút nữa để dẹp đồ chơi, bây giờ con nên sắp xếp chơi để kết thúc trong 5 phút cuối của con nhé –> Đó là chỉ lệnh. Khi chỉ lệnh qua, bạn nên kết thúc trò chơi và hỏi bé muốn dẹp cùng mẹ không. Nếu bé vẫn không muốn dẹp cùng bạn hoặc không đồng ý dẹp, bạn vẫn đi dẹp đồ chơi.
Nhiều bạn sẽ thắc mắc: Liệu khi nào cần đưa hình phạt cho trẻ. VD. Nếu không dẹp trong 5 phút sẽ không được chơi 1 ngày. Thực ra việc đưa hình phạt là chúng ta không thực sự phạt trẻ, mà đó là cách chúng ta cho trẻ 1 cách lựa chọn khó hơn khi phải buộc trẻ bắt đầu nghĩ về nó. Nếu suy nghĩ theo cách này, bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn. Nguyên tắc chung luôn lấy trẻ làm trung tâm và chịu trách nhiệm cho mọi hành vi của trẻ. Do đó, tùy vào mỗi tình huống mà bạn sẽ thay đổi cách ra điều kiện lựa chọn. Hơn hết là sự kiên định trong mọi sự thực thi của bạn. Chính điều này mới là chìa khóa thành công.
3 PHÚT – LÀM BẠN TUYỆT VỜI
Không ai có thể cản được ngọn lửa trong bạn khi bạn giận dữ, lúc bạn cảm thấy mệt mỏi, lúc bạn cảm thấy quá phiền phức với sự ương bướng của trẻ. Có một cách đơn giản bạn chỉ cần nghĩ đến: Hãy thoát ra cảm xúc đó bằng cách vứt bỏ tình huống, chạy ra khỏi trẻ chỉ 3 phút, bạn sẽ bình tĩnh hơn. 3 PHÚT bình tâm sau cơn giận dữ là chìa khóa mang đến tương lai của con bạn và là cánh cổng đóng sập lại tội ác bạo hành của bạn lên con mình.
Chào các bạn, đừng nghĩ hình phạt/sự răn đe của bạn là có hiệu lực ngay đối với trẻ con sau đó. Trẻ con cần sự lập lại 1 hình thức răn đe để có thể hiểu và ngoan hơn.
Nhiều cha mẹ cảm thấy hình phạt của mình có hiệu quả. VD con nó không dám làm gì khi nhìn thấy cây roi. Đó là điều đáng lo hơn là đáng mừng, tâm lý trẻ con trước 5 tuổi rất yếu ớt, có một phần của sự thu mình/thiếu tự tin – một nhân tố cơ bản của sự tồn tại. Nếu bé phải đối mặt với nhiều stress, bé rất dễ thu mình lại, trở nên ít hoạt bát, ít nói, dễ sơ chấn tâm lý và tự kỉ.
Khen trẻ là khuyến khích khi trẻ chịu làm một điều gì, hoặc làm điều gì đó tốt. Khen trước đám đông là được khuyên, nhưng phải khen đúng. Không nên phán xét bất kì gì khi bé đang làm việc gì. Cổ vũ bé là điều khuyên làm. Hãy cho bé tham gia chơi cùng các bạn khác, và đó là những cơ hội tốt bạn cổ vũ bé để bé tự tin vào bản thân.
Chúc các bé vui khoẻ
Chào bạn, nếu chúng ta vì một lúc tức giận mà chúng ta đã đánh hoặc la mắng trẻ một cách hổ báo thì chúng ta nên làm gì sau đó?
Thực ra đôi lúc chúng ta không thể kiểm soát hết tất cả cảm xúc xảy ra trong ngày. Điều tuyệt vời là, não bộ của trẻ trước 6 tuổi rất linh hoạt, nghĩa là những trải nghiệm sau sẽ thay thế những trải nghiệm trước. Bạn chỉ cần cho trẻ hiểu bạn yêu thương, tôn trọng bé và không lập lại cho lần sau thì trẻ vẫn phát triển bình thường. Điều bạn có thể làm là bạn có thể xin lỗi bé vào một dịp nào đó trong 1-2 ngày tới lúc bạn và bé đọc truyện cùng nhau hoặc tắm cho bé, Bạn chỉ cần ngồi hay bế trẻ để tầm mắt cả hai ngang bằng nhau, và nói “mẹ xin lỗi vì đã quát con [hôm qua]! mẹ yêu con nhiều”. Nếu lúc đó bé làm lỗi, lời xin lỗi của bạn vẫn cần vì đơn giản là bạn cho trẻ thấy mẹ cũng có lỗi vì đã đánh con, nhưng song song đó bạn có thể nhắc lại tại sao mẹ không đồng ý, mô tả cái gì trẻ đã làm sai và hướng dẫn cách trẻ làm tốt hơn. Lời xin lỗi là một quy ước mới được lập ra giữa bạn và trẻ để cho trẻ hiểu sự tôn trọng của bạn. Bạn cũng nên dành 1 khoảng lặng vào 1 buổi tối nào đó để hồi tưởng lại về hành vi của trẻ trước khi la mắng. Điều này sẽ có ích rất nhiều trong kiểm soát hành vi ứng xử của bạn cho lần sau. Kỹ thuật hồi tưởng giúp người mẹ nhận ra “à có lẽ trẻ muốn chia sẻ niềm vui với mẹ mình”, Liệu sự la mắng có tắt đi niềm vui, sự sáng tạo của trẻ không? Giá như mình hỏi trẻ, có thể đã có nhiều điều tích cực hơn xảy ra thay vì là dùng la mắng kiểu hổ báo. Biết đâu trẻ của bạn cũng có thể sẽ có điều gì nói với bạn…Hồi tưởng là cách giúp bạn hiểu về quy trình và học cách làm tốt hơn cho lần sau. Chúc các bé vui khỏe.
Chào bác, bé nhà em 3,5 tuổi hiện nói có những âm phát âm k chuẩn. Như âm “kh” thì thành “h”. Em nên sửa luôn lúc bé nói sai hay nên chỉnh cho bé như thế nào ạ? Em cám ơn bác sĩ ạ!
chào bạn, với trẻ nhỏ dưới 4.5 tuổi, việc trẻ nói ngọng hoặc phát âm không rõ 1 số âm là thông thường, do lúc này trẻ vẫn đang học cách nói các âm, và độ di chuyển của lưỡi còn đang phát triển. Do đó, phần lớn các bé sẽ tự sửa được sau 4.5 tuổi. Bạn có thể tạo ra các trò chơi nối từ, với các từ có âm h hoặc Kh để trẻ chơi. Trong lúc chơi bạn nên nói rõ để trẻ nghe âm tốt hơn và nói theo. Bạn không cần quá chú trọng sửa tất cả từ trẻ nói vì có thể làm trẻ chán khi chơi, điều quan trọng là trẻ tìm được hứng thú khi chơi và khi nghe đủ tự trẻ sẽ điều chỉnh cho đúng hơn. Chúc bé vui khỏe
Dạ cho e hỏi bé đang khủng hoảng lên 3 mỗi lần k vừa ý bé sẽ khóc vạ e thì kêu cứ để khóc r hồi sẽ hết, còn bà ngoại thì lại hù con chuột để bé đứng dậy ko vạ nữa, bé sợ chạy đến e và đòi ẫm, vậy thì cách xử lý của bà có đúng ko và cần xử lý như thế nào cho đúng ạ! E cám ơn đã quan tâm đến câu hỏi của e và mong được giúp đỡ ạ!
chào bạn, thực ra việc dọa trẻ có thể có hiệu quả tạm thời, nhưng không có hiệu quả giáo dục. Khi lớn hơn trẻ nhận ra điều đó là không thật thì trẻ sẽ càng ương bướng hơn. Trẻ nhỏ thường chưa hoàn thiện ngôn ngữ nên thường dùng dạng phi ngôn ngữ như la het, an va. Các đáp ứng là bắt đầu day trẻ câu để diễn tả điều trẻ muốn/ suy nghĩ. Vd, con buồn…nếu trẻ khóc, bạn nên đưa trẻ đến 1 góc yên tĩnh và nói với trẻ: mẹ biết con bực bội muốn khóc, mẹ sẽ ngồi đợi và khi nào khóc xong, nói mẹ, chúng ta chơi tiếp. Khi làm vậy, bạn sẽ ngạc nhiên là trẻ sẽ giảm khóc và số lần lập lại it dần vì trẻ nhận ra cảm xúc của trẻ được hiểu và lắng nghe. Bạn có thể tham khảo lại các phương pháp giáo dục tích cực như 1.2,3 magic và time-out của tôi trong việc giúp trẻ kiểm soát hành vi và cam xúc tốt hơn. Chúc be vui khỏe