Tại các nước nông nghiệp như Việt Nam, virus cúm A H5N1 có cơ hội tấn công mạnh mẽ gây nên tổn thất không nhỏ về người và kinh tế. Để ứng phó kịp thời với căn bệnh có diễn biến khó lường này, chúng ta cần nhận biết và xử trí ngay khi có các dấu hiệu đầu tiên.
Dấu hiệu cảnh báo khi bị nhiễm cúm A H5N1 là gì?
Bệnh cúm A H5N1 là bệnh cúm ác tính, do virus cúm H5N1 thuộc subtype A gây nên. Bệnh rất dễ lây lan phát triển thành một ổ dịch. Bệnh lây lan càng mạnh, càng nhanh khi có sự tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, đặc biệt ở nơi tập trung đông người như chợ, trường học, công sở…Con đường dẫn đến bệnh cúm A H5N1 thông thường sẽ trải qua ba giai đoạn với các triệu chứng sau:
Giai đoạn ủ bệnh
Thời gian từ 2 – 5 ngày sau khi người bệnh tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh như : giết mổ, sử dụng các sản phẩm từ gia cầm bị bệnh như trứng, thịt… là khoảng thời gian virus H5N1 tiềm ẩn trong cơ thể bệnh nhân, chỉ chờ cơ hội bùng phát.
Giai đoạn khởi phát
Bệnh nhân đột ngột sốt cao, đau nhức, mệt mỏi toàn thân. Đây là dấu hiệu cảnh báo người bệnh sắp bước vào một giai đoạn bùng phát dữ dội của bệnh cúm A H5N1 với nhiều biến chứng khó lường.
Giai đoạn toàn phát
Đây là giai đoạn bệnh đã phát ra hoàn toàn, bao gồm ba triệu chứng cơ bản sau:
Sốt
Sốt cao, liên tục từng cơn và kéo dài suốt cả ngày sẽ hành hạ bệnh nhân trong giai đoạn này. Những đối tượng có sức đề kháng kém như người cao tuổi, trẻ em…có thể bị sốt cao đến 40 – 41 độ. Còn những người có sức đề kháng tốt hơn chỉ bị sốt nhẹ từ 38 -38,5 độ.
- Do bị sốt cao nên hệ thần kinh trung ương của người bệnh sẽ bị ảnh hưởng. Triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân trong tình trạng nặng đó là : rối loạn ý thức, trí nhớ sai lệch, không còn tỉnh táo, minh mẫn…
- Da nóng, đỏ xuất hiện ở những bệnh nhân sốt cao, khi có suy hô hấp có tím môi, đầu chi.
- Người bệnh thường cảm thấy rất mệt mỏi, môi khô, cộng thêm ho và đau rát họng, nên sẽ xuất hiện tình trạng buồn nôn, chán ăn, có thể bị tiêu chảy.
Ho
Đây là triệu chứng xuất hiện sớm, ho thành cơn, hoặc ho thúng thắng; thường là ho khan, một số trường hợp ho có đờm, thường có màu trắng, dính. Những trường hợp bệnh nhân có khạc đờm màu vàng hoặc đờm màu xanh thường do nguyên nhân bội nhiễm thêm vi khuẩn.
Hội chứng đau lan tỏa
Người bệnh còn cảm thấy đau lan tỏa khắp toàn thân, nhất là đau đầu, quanh hốc mắt, vùng trán hay thái dương. Nhức đầu thường giảm dần từ ngày thứ ba đến ngày thứ năm, gần tương ứng với cơn sốt. Cơn đau còn ảnh hưởng đến cơ xương khớp, rõ rệt nhất là ở cẳng chân và vùng thắt lưng.
Suy hô hấp
Một số trường hợp có thể bị suy hô hấp như tức ngực, khó thở, thở nhanh, khi thăm khám sẽ xuất hiện dấu hiệu phổi có ran nổ hai bên. Kết quả chụp X-quang cho thấy mờ lan tỏa hai bên phổi, do đó bệnh nhân thường tử vong vì thiếu oxy nghiêm trọng.
Nhiều trường hợp do không nhận biết được các dấu hiệu của bệnh cúm A H5N1, tình trạng bệnh có thể trở nặng và dẫn đến các biến chứng như suy hô hấp, suy đa phủ tạng gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng bệnh nhân. Do vậy khi mới chớm có các biểu hiện trên, người bệnh cần ngay lập tức đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán, xét nghiệm và điều trị, nhằm tránh những hậu quả đáng tiếc cho bản thân, gia đình và xã hội.
Nguy biến cần cảnh giác về H5N1
Độc lực rất cao chính là đặc trưng của virus cúm A H5N1. Cấu trúc của chúng thường xuyên thay đổi, tạo ra những tính chất bất thường để kháng lại những loại thuốc đặc trị chúng.
Thời điểm cuối năm 2005, cúm A H5N1 bắt đầu lan sang một số nước thuộc vùng Trung Á, rồi lan vào Đông Âu và đến các nước vùng Bắc – Trung Phi. Hai nước chịu thiệt hại nhiều nhất là Nigeria và Ai Cập.
Trong gần một thập kỷ qua, hàng trăm triệu gia cầm đã bị tiêu hủy nhằm mục đích ngăn chặn dịch bệnh lây lan. Ngành chăn nuôi và kinh tế bị tổn thất nặng nề sau biện pháp cứng rắn này.
Tuy nhiên, số ca nhiễm mới và tử vong do virus cúm A H5N1 gây nên mỗi năm đều cao hơn. Theo thống kê của tổ chức Y tế Thế giới (WHO), từ năm 2003 đến tháng 6/2008, đã có tới 385 trường hợp mắc cúm A/H5N1, trong đó, 243 trường hợp đã tử vong chiếm tới 63,11%.
Việt Nam và Indonesia là hai quốc gia có số người mắc và tử vong cao nhất trên toàn cầu. Trong số 16 nước có người chết do cúm gia cầm, Inonesia và Việt Nam được WHO xác định là quốc gia “điểm nóng” có thể cúm A/H5N1 có được các điều kiện thuận lợi để tiến hóa thích nghi lây nhiễm và trở thành virus của người.
Cho tới nay chưa có ghi nhận trường hợp nào lây bệnh trực tiếp từ người sang người. Bệnh cúm A H5N1 hiện chỉ lây từ gia cầm sang người. Các con đường lây truyền cơ bản là do ăn, tiếp xúc gia cầm và các sản phẩm có nguồn gốc từ gia cầm mắc bệnh như thịt, trứng…mà không được nấu chín kỹ.
Mối đe dọa lớn nhất của virus H5N1 là chúng có thể đột biến gen bất cứ lúc nào để có thể lây lan dễ dàng từ người sang người. Nếu điều này xảy ra thì hậu quả sẽ vô cùng khó lường.
Nhận thức được sự đặc biệt nguy hiểm và tương lai tiến hóa của virus cúm A H5N1, chúng ta cần nâng cao cảnh giác và đề phòng trước dịch bệnh này. Khi bắt đầu có các triệu chứng của bệnh như sốt cao đột ngột trên 38 độ C, ho khan, suy hô hấp cấp như tím tái, khó thở… cần ngay lập tức đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Để chống lại sự lây lan và phát triển mạnh mẽ của virus H5N1, nhất là trong môi trường thuận lợi cho virus sinh sôi như Việt Nam, bạn cần phải trang bị cho mình những cách phòng tránh hiệu quả. Cách tốt nhất chính là tránh xa nguồn bệnh và nâng cao sức miễn dịch của bản thân. Giữ gìn vệ sinh môi trường và vệ sinh thân thể cũng là một cách phòng trừ các dịch bệnh nói chung và bệnh cúm A H5N1 nói riêng.
