KỶ LUẬT HIỆN DIỆN DÀNH CHO TRẺ BÁM MẸ

TRẺ BÁM MẸ LÀ HÀNH VI RẤT BÌNH THƯỜNG

Sáng nay tôi nhận được một câu hỏi từ một người mẹ là: “bé thường rất bám em, hở 1 tí bé khóc đòi em bế, đòi em chơi, đọc sách cho bé… dù em nói là mẹ bận và nhờ bố đọc giúp nhưng bé không chịu. Em cũng cố gắng dành phần lớn thời gian bên bé, nhưng em đôi lúc phải làm việc ban đêm nên gặp 1 số khó khăn ạ. Hơn nữa, em cũng muốn bé độc lập hơn, không lúc nào cũng đòi mẹ. Vậy em nên làm sao?”

Đây là câu hỏi có lẽ nhiều cha mẹ cũng trải qua. Đôi lúc cũng cảm thấy mâu thuẫn giữa việc dành thời gian nhiều nhất có thể để bên bé nhưng cũng muốn bé tự chơi, tự lập với bản thân. Hơn nữa, 1 điều chúng ta không thể tránh khỏi là đôi lúc bản thân không sắp xếp được thời gian do công việc, do đó, đôi lúc sẽ cáu giận vô cớ với trẻ khi trẻ đòi hỏi quá nhiều. Điều này đôi lúc làm người mẹ cảm thấy khó khăn và bất lực. Và bây giờ, tôi sẽ kể bạn nghe 2 điều trong bài viết, có lẽ nó sẽ giúp bạn hiểu hơn về sự bám mẹ của trẻ và làm như thế nào cho đúng ở tình huống này.

Trong các bài viết trước đây, tôi thường nói về hành vi bám mẹ ở trẻ vì đó là 1 hành vi thông thường khi trẻ bắt đầu hiểu ra “sự kết dính” giữa người với người. Tôi lấy 1 ví dụ để bạn hiểu khi trẻ hiểu ra được điều này thì nó thú vị như thế nào với trẻ.

Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao trẻ hay ngậm ngón tay từ khoảng 3-4 tháng tuổi hoặc sớm hơn, thậm chí là ngón chân, bàn chân. Đó không phải tật xấu gì! Đó chỉ là cách mà não bộ trẻ hiểu ra rằng: ồ, cảm giác này thật dễ chịu và thoải mái. Cách mà trẻ học về khái niệm kiểm soát cảm xúc bản thân đầu tiên và rất trực quan đúng không. Người lớn chúng ta cũng vậy lúc bối rối thì cắn bút, cắn móng tay là vậy. Khi xuất hiện trên thế giới này, trẻ con hiểu về thế giới là con số 0, mọi thứ đều mới, đều lạ, nhưng cũng có cái làm trẻ sợ, chán, mệt mỏi. Việc học cách điều hòa và quản lý cảm xúc là cách mà trẻ chọn để phát triển. Và kết dính là 1 phát triển của quá trình này và nó là tiền đề cho phát triển xã hội lớn hơn, gọi là kết bạn. Vì thế giới là xã hội, không ai sống 1 mình mà không có kết nối. Đó là bài học đầu tiên mà tạo hóa dạy trẻ. Đầu tiên, trẻ sẽ kết dính với đồ vật hoặc người trẻ yêu thương nhất trước. Bạn có thể thấy trẻ đi đâu cũng mang theo cái gối cũ vì trẻ bắt đầu kết dính với cái gối đó như 1 “người bạn”. Và bạn, người trẻ chọn bám dính, là 1 “người bạn” trẻ đặt tình yêu thương nhất vào.

BÁM MẸ CÓ LÀM TRẺ LỆ THUỘC, KHÔNG ĐỘC LẬP

Bám mẹ bản chất là 1 hành vi phát triển bình thường của 1 đứa trẻ. Thực ra trẻ chỉ bám mẹ 1 thời gian thôi. Nghiên cứu cho thấy trẻ bám mẹ nhiều nhất là 2-3 tuổi, sau độ tuổi này trẻ giảm dần và không cần đợi quá lâu bạn sẽ thấy trẻ không còn bám mẹ nữa. Đến lúc đó, bạn lại thắc mắc lo lắng: sao con không còn chơi với em nữa? Thời gian mà con thực sự muốn mẹ bên mình không quá nhiều, đừng để lãng phí nó khi bạn có thể.

Tôi cũng muốn làm rõ 1 điều: bám mẹ và mẹ đáp ứng yêu thương không làm trẻ lệ thuộc. Tuy nhiên, việc mẹ tự chiếm thời gian độc lập của trẻ mới thực sự là điều làm trẻ lệ thuộc. Như thế nào là mẹ tự chiếm thời gian độc lập của trẻ? Tôi sẽ cho 1 ví dụ về đòi ẵm ở 2 tình huống khác nhau.

1. Trẻ thấy mẹ đi làm về, mếu máo khóc đòi mẹ bế
   Hành vi này của trẻ là đúng vì xa mẹ làm trẻ phải chịu đựng cảm giác 1 mình khá lâu. Nó là 1 đòi hỏi chính đáng. Lúc này, bạn nên dành thời gian với bé. Nó không hề dạy hư gì trẻ đâu.

2. Trẻ đang đi vui vẻ, thấy vũng nước mưa, sợ dơ giày, bạn ẵm bé qua. Trẻ được ẵm thích cảm giác đó vì mới lạ, thì lần sau trẻ lúc nào cũng đòi ẵm dù chưa hẳn là cần thiết.

Hành vi này của trẻ là học được cảm giác được chiều chuộng và mong muốn cảm giác này. Thực ra việc cha mẹ ẵm trẻ qua 1 vũng nước không có gì sai. Chỉ là chúng ta đang tạo 1 tình huống đặc biệt mà không thực sự nói trẻ hiểu tại sao nó xảy ra. Lúc này, thay vì bạn bế trẻ qua vũng nước thì bạn có thể dạy trẻ theo cách khác, nó sẽ tốt hơn. Như, nói trẻ hiểu về tình huống đặc biệt và bạn cho trẻ 1 sự giúp đỡ. VD, Bin, đường này lầy lội quá, mẹ bế con qua nhé hay con muốn tự đi. Nếu trẻ chọn tự đi, với các bé nhỏ, đôi lúc cho trẻ 1 trải nghiệm cũng là 1 việc tốt. Nếu bạn cảm thấy nó đủ an toàn, thì hãy cho bé bước đi trên đôi chân của mình. Nếu bạn cảm thấy nó không đủ an toàn, thì hãy cho trẻ 1 lời cảnh báo như “Bin, mẹ thấy nước khá sâu, thôi mẹ cõng con qua nhé!”.

Cha mẹ đôi lúc thương trẻ hoặc sợ trẻ làm sai, sợ trẻ khóc, sợ trẻ mệt mà tác động vào cách mà đứa trẻ đáng lẽ cần được phát triển tự lập, thì điều này mới làm trẻ mất đi tự tin làm chủ bản thân. Nó mới làm trẻ kém độc lập.

KỶ LUẬT HIỆN DIỆN LÀ NHƯ THẾ NÀO?

Nó cần được dạy trẻ không phải là để răn đe sự bám mẹ ở trẻ. Như tôi đã nói, bám mẹ không có gì xấu để răn đe. Tuy nhiên, kỷ luật hiện diện là cách bạn dạy trẻ về thời gian riêng và thời gian chung. Đứa trẻ cần hiểu khi nào là thời gian riêng của mẹ, thời gian chung của mẹ và bé. Đây cũng là 1 kỹ thuật tốt dành cho những người mẹ bận rộn, nhưng vẫn đáp ứng tốt nhu cầu bám mẹ của trẻ. Kỹ luật này khá đơn giản, có thể làm với trẻ nhỏ từ 10 tháng tuổi.

Trẻ nhỏ hơn 2 tuổi

Thiết lập các hoạt động hằng ngày như đi tắm, đi ngủ với sự tham gia của 1 người khác thay vì chỉ 1 mình bạn. VD, bố của bé sẽ tham gia vào xen kẽ hoạt động với bạn. Khi bố tham gia với bạn, thì bạn nên rút ra ngay, làm công việc bạn làm. Khi trẻ đến bên bạn, thì bạn đơn giản nói “bố sẽ giúp con nhé, mẹ đang bận!”, bạn không cần giải thích gì thêm, cũng không cần la mắng trẻ, đơn giản làm việc cần làm. Trẻ có thể phản kháng, khóc đòi, nhưng sẽ sớm nhận ra thời gian có thể được chia sẻ. Kỹ luật hiện diện đã thiết lập thành công.

Trẻ từ 2 tuổi

Bạn nên nói không khi bạn chưa có thời gian bên trẻ. VD, trẻ muốn bạn ẵm khi bạn nấu ăn. Bạn nói với trẻ “Bin, chưa được, mẹ đang nấu canh. Khi nào xong mẹ sẽ ẵm con”. Khi xong, nhớ lời đã hứa với trẻ. Sự kiên quyết khi nói không, và giữ lời hứa là chìa khóa để trẻ hiểu về thời gian riêng và chung. Trẻ từ 3 tuổi, bạn có thể thiết lập luật chơi, luật nói như dán sticker vùng mà trẻ không làm phiền khi có tín hiệu (VD, đèn làm việc của mẹ mở), dán sticker bàn ăn để trẻ hiểu dưới 2 câu hỏi khi ăn dành cho trẻ luôn hỏi quá nhiều khi ăn mà không tập trung ăn…

Hiểu về giới hạn đơn giản cho trẻ biết về 1 luật giới hạn nào đó do bạn quy định. VD, luật chơi 1 mình, luật chơi cùng mẹ, thời gian mẹ vắng mặt. Để làm dễ cho trẻ hiểu, bạn nên bắt đầu cho trẻ hiểu cảm giác “vắng mặt mẹ”. Tận dụng những lúc bên trẻ để trẻ hiểu sự vắng mặt của mẹ đôi lúc là cần thiết và dĩ nhiên mẹ sẽ lại xuất hiện trở lại. Điều này sẽ giúp trẻ học cách nhận thức rằng sự biến mất của mẹ là tạm thời. VD, một số trò chơi như trốn tìm là cách để trẻ hiểu. Hoặc nói với trẻ rằng mẹ cần đi vệ sinh, con đứng chờ mẹ ở cửa toilet nhé. Thực ra, trẻ sẽ học được điều này, chỉ là bạn cứ tạo cơ hội để trẻ hiểu và khi trẻ hiểu thì cách đáp ứng hành vi của trẻ sẽ tốt hơn. Sau đó, bắt đầu giới thiệu các luật giới hạn, nói rõ điều gì bao gồm trong đó cho trẻ hiểu. VD, luật chơi 1 mình khi nào xảy ra? liệt kê càng chi tiết càng tốt (VD, khi mẹ làm việc, khi mẹ nấu ăn…), điều gì được phép, điều gì không, hậu quả khi vi phạm… Trẻ sẽ hiểu và làm tốt khi được cho giới hạn và hiểu nó.