THỜ Ơ VỚI ĐỨA TRẺ LỚN SẼ NHƯ THẾ NÀO ?

Thực ra, trẻ không hề có lỗi và cũng không hề nhận ra hành vi này là không đúng vì thực ra mỗi đứa trẻ đều phát triển “tính cố hữu”. Nó là 1 phần phát triển của tự nhiên, nó được ví như 1 con hổ nhỏ trong việc bảo vệ lãnh thổ. Khi trẻ lớn dần, và sớm nhận thức về xã hội, trẻ dần nhận ra bản thân trẻ và những người khác thì 1 phần tự nhiên “con hổ” sẽ tạm ngủ yên và phát triển các kỹ năng giao tiếp. Khi nhỏ, trẻ còn hạn chế về ngôn ngữ giao tiếp và nhận thức đánh giá cũng như thiếu sự chia sẻ, do đó, trẻ dễ có cảm giác bị thờ ơ và bỏ quên thì phần tự nhiên của con hổ sẽ dễ bộc lộ. Giai đoạn nhỏ là 1 giai đoạn quan trọng, vì bản chất hoang dã của “con hổ” nhỏ rất nhạy cảm với môi trường nuôi dưỡng ở giai đoạn này và nó có thể dẫn đến 1 trong 2 quyết định là “ngủ yên” hay là “thức dậy”. Một điều thú vị rằng, chính cách giáo dục trong gia đình (từ chính cha và mẹ) là quyết định trong việc giúp “con hổ nhỏ ngủ yên” mãi mãi trong tình yêu thương.

ĐỪNG THỜ Ơ VỚI ĐỨA LỚN

Thực ra, khi 1 đứa trẻ khác được ra đời và gia nhập vào gia đình không chỉ là hạnh phúc của cả gia đình mà cả bé lớn. Đứa trẻ lớn cũng cần được cho thấy cha mẹ có quan tâm đến suy nghĩ và cảm xúc của trẻ khi em của trẻ ra đời và gia nhập vào gia đình. Nhiều cha mẹ và mọi người xung quanh thường tụ tập quây quanh đứa nhỏ, mà ít để ý đến cảm xúc của bé lớn. Để giúp bé lớn cũng hạnh phúc và yêu thương em của mình, cha mẹ nên:

1. Nếu cha mẹ quyết định có bé thứ 2, thì dành thời gian đọc sách cho trẻ nghe về sự xuất hiện của em gái hay em trai sẽ như thế nào? Những gì có thể xảy ra khi nhà có 2 anh chị em? Điều này giúp trẻ hình dung sớm về sự hiện diện của em mình trong tương lai.

2. Đừng chỉ lo nhìn hình của bé mới sinh, mà hãy chụp hình chung 2 bé và thường xuyên nói chuyện với bé lớn về sự hiện diện cả hai. Như, khi nhìn hình có thể nói về những điểm giống nhau và khác nhau trên khuôn mặt của bé lớn và em của bé như thế nào lúc nhỏ.

3. Dành riêng 1 vài thời gian trong ngày cho bé lớn để trò chuyện, chơi cùng nhau, đi dạo… Nên làm luân phiên cha và mẹ. Không nên phân chia cha sẽ phụ trách bé lớn, mẹ phụ trách bé nhỏ.

4. Đừng bơ khi bé lớn hỏi, nhưng khuyến khích bé tự giải quyết vấn đề 1 mình. Điều này sẽ làm cho bé lớn cảm giác được quan tâm nhưng sẽ tự biết trưởng thành và lớn hơn. Đừng dùng câu chữ đại loại như “con lớn rồi tự làm đi”, mà hãy đưa hướng dẫn cụ thể và khích lệ như “mẹ biết con tự làm được, con thử liệu có thể tự mở cửa 1 tay được không”

5. Cho bé lớn có cơ hội tham gia vào chăm sóc và vui chơi với bé nhỏ khi cần, dĩ nhiên bạn vẫn phải quan sát vì trẻ chưa đủ nhận thức để hiểu điều gì đúng sai.

Dẫu rằng đứa nào chúng ta cũng đều yêu thương bằng nhau, nhưng đôi lúc cách dạy, cách ứng xử của chúng ta lại tạo sự chia rẻ giữa chúng. Đặc biệt nó thường đến từ các vấn đề cơ bản của cuộc sống như ngủ, chơi, ăn, yêu thương

Đây là một số vì dụ về cách ứng xử “tạo sự chia rẻ”

Bạn có thể nói gì đó tương tự như: “Tin ăn ngoan không, chả khóc gì, Chị Na ăn hư quá”

“ngủ đi chứ, lăn lộn hoài để em ngủ nữa chứ”

Người mẹ vô tình lấy đứa em làm lí do để bắt đứa lớn hơn ngủ. Vô tình đưa lợi ích của đứa này làm điều kiện cho bất lợi của đứa khác.

Người bà vỗ về đứa nhỏ “Ngoan ngoan nào!” và quát đứa lớn “Na đưa con gấu cho em!” dù đó là đến lượt chơi của chị Na.

Những câu nói đùa vô hại, nhưng là chia rẻ lớn tình yêu thương.

Ví dụ, “ngoan ngoan mẹ thương mẹ thương hơn chị Na nhé”

Hoặc người bà thường hay nói đùa “mẹ mày đâu? thế nó bỏ rơi mày rồi, lại với bà nè!”.

Các câu nói đùa trên không hề có ác ý gì cả, nhưng tâm hồn trẻ con nó nghĩ nhiều hơn chúng ta nghĩ. Có 1 lần tôi về VN chơi, mẹ tôi cho trái mít chưa chín và bảo để nó dưới nắng để nhanh chín. Không biết đứng ở đâu mà đứa cháu nhỏ tôi nghe được câu chuyện. Thế là đứa cháu gái nhỏ 5 tuổi của tôi hì hục buổi trưa di chuyển trái mít theo ánh nắng chiếu trên sân. Trẻ con trong tuổi học và hiểu, nó hiểu nhiều chiều hơn cách hiểu chúng ta. Hãy thận trọng đưa ra sự so sánh, điều kiện lợi ích, bên nặng bên khinh,… Đến lúc bạn nhận ra hậu quả có thể đã muộn màng.

TS. Feinberg, ĐH Bang Penn, Mỹ từng nói rằng: cách làm giảm các xung đột xảy ra giữa những con hổ nhỏ là hãy dạy chúng hợp tác cùng nhau trong vui chơi, giải quyết vấn đề, quan trọng là giải quyết xung đột xảy ra phải công bằng và lắng nghe trẻ, cho chúng nhận xét lỗi sai-đúng của bé còn lại.

Khi hợp tác vui chơi cùng nhau hoặc vì 1 kết quả chung, những con hổ nhỏ sẽ tự biến mất, nhường chỗ cho tinh thần hợp tác và đối mặt thử thách. VD. 2 bé có thể cùng chơi 1 trò chơi quy định luật chơi, phạt – thưởng công bằng dù ai lớn ai nhỏ.

Xếp hình puzzle cùng nhau là hoạt động có thể khuyến khích cho các bé 3-6 tuổi. Trẻ cần thống nhất để đưa ra vị trí đặt vào. Để dạy chúng thống nhất, hãy để chúng tự tranh luận vị trí và không có can thiệp của bạn. Nếu không thống nhất, hãy để mỗi đứa xếp vào theo ý để nhận ra sai lầm. Khi đứa nào nhận ra sai, thì hãy tự gỡ ra và đưa đứa khác.

Các hoạt động chơi đến lượt cũng nên làm.

Khi gặp các vấn đề về ăn uống, ngủ nghĩ như ví dụ trên. Trẻ lớn thường làm ồn bé nhỏ ngủ là tình huống tôi hay gặp. Cha mẹ được khuyên là 1. đặt bé lớn ra khỏi nơi bé nhỏ ngủ vì lí do giường là để ngủ, chứ không để chơi. Lí do bạn đưa ra phải là sự thật, không phải để đem lại lợi ích cho ai. 2. Cho bé lớn biết đây là giờ ngủ, em con và cha mẹ cần ngủ, và con cũng phải ngủ để có sức khỏe đi học ngày mai. 3. đưa luật ngủ của gia đình -hãy tạo luật ngủ sớm nhất có thể khi trẻ bước sang 1 tuổi để trẻ hiểu ban ngày là chơi, ban đêm là cần ngủ.

Cách chúng ta cho trẻ lí do đúng và tránh mang “lợi ích” hay “đe dọa” là cách tiếp cận nên làm vì trẻ tự biết đánh giá nó và sẽ ngoan hơn.

Notes

Coleman, P.A. 2017. Sibling Rivalries Are a Natural Disaster- Research shows competition is hard-wired, but avoidable. Fatherly.

Milevsky A. et al. 2011. Effects of parenting style and involvement in sibling conflict on adolescent sibling relationships. journal of Social and Personal Relationships 28(8):1130-1148