Đại dịch cúm A H5N1 (cúm gia cầm) bắt đầu và bùng phát mạnh mẽ vào năm 2005, cho tới nay vẫn còn là nỗi ám ảnh đối với nhiều người. Bạn đã từng nghe nói rất nhiều về căn bệnh này, nhưng bạn đã thực sự biết về nó chưa? Hãy cùng khám phá và giải đáp những băn khoăn của bạn qua bài viết sau.
Bệnh cúm A H5N1 là gì?
Bệnh cúm A H5N1 là bệnh truyền nhiễm cấp tính đặc biệt nguy hiểm, do virus cúm type A, chủng H5N1, thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra.
Triệu chứng khi bị cúm H5N1
Người bệnh nhiễm cúm A H5N1 thường có những biểu hiện giống với cúm thông thường và kèm theo một số dấu hiệu nguy hiểm hơn. Mùa đông thời tiết trở lạnh là dịp cao điểm dễ bùng phát thành dịch. Các dấu hiệu sớm của bệnh cúm gia cầm H5N1 thường bắt đầu trong vòng 2-5 ngày kể từ ngày bị nhiễm trùng. Sau đây là một số triệu chứng cơ bản:
- Sốt cao liên tục trên 39 độ C, đau đầu.
- Đau mỏi cơ, đặc biệt là đau tăng khi ho
- Ho, đau họng.
- Đau nhức cơ bắp.
- Viêm màng kết.
- Một số bệnh nhân có triệu chứng buồn nôn, khó thở
- Ngoài ra bệnh nhân có thể tức ngực, tim đập nhanh, nhịp thở thanh, dần dần bệnh nhân bị suy hô hấp dẫn đến suy đa phủ tạng, dẫn đến tử vong.
Do diễn biến nhanh và tính chất nghiêm trọng của bệnh, nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời sẽ dẫn đến viêm phổi nặng, suy hô hấp cấp, suy các phủ tạng và tử vong.
Các con đường truyền đường truyền bệnh
Con đường lây nhiễm đầu tiên và cũng dễ dàng nhất đó chính là tiếp xúc trực tiếp với gia cầm và chất thải của gia cầm nhiễm bệnh. Đó có thể là khi chăn nuôi, vận chuyển, giết mổ… Hoặc là gia cầm khỏe nhưng đã mang virus A H5N1.
Tiếp theo là do không thực hiện đúng các quy định về đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Tiết canh là một sản phẩm có nguồn gốc từ gia cầm nhiễm bệnh mà chưa được nấu chín cũng là một mối nguy. Trứng, thịt và các chế phẩm khác cũng vậy.
Cuối cùng đó là qua đường không khí. Những giọt nước li ti từ những cái hắt hơi, dịch nhày mũi…chứa virus cúm lan truyền rất nhanh.
Đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh cao
- Người chăn nuôi gia cầm, người chế biến gia cầm, người sống trong phạm vi vùng dịch cúm.
- Các đối tượng nhạy cảm và có sức đề kháng kém như trẻ em, phụ nữ có thai, người cao tuổi…
Điều trị bệnh cúm A H5N1 như thế nào?
Quá trình trị liệu nói chung với các bệnh lý và cúm A H5N1 nói riêng đều phải có sự kết hợp khéo léo, khoa học giữa phác đồ điều trị bằng thuốc và chế độ dinh dưỡng hợp lý cho bệnh nhân. Tuân thủ nghiêm ngặt theo hướng dẫn điều trị cách ly của bác sĩ. Ngoài ra người bệnh thường có triệu chứng suy hô hấp, nên luôn cần có sự hỗ trợ về hô hấp như hút đờm, rung ngực, thở máy oxy…Nguyên tắc chung của việc điều trị như sau:
- Khi phát hiện bệnh, người bệnh phải được cách ly và thông báo kịp thời cho các cơ quan y tế dự phòng
- Dùng thuốc kháng virus độc lập hoặc kết hợp với (oseltamivir, zanamivir) càng sớm càng tốt trong vòng 48 tiếng. Kể cả những trường hợp tiếp xúc trực tiếp với người bệnh và có bị sốt
- Điều trị tại chỗ với những trường hợp nặng.
- Điều trị tại chỗ với những cơ sở thích hợp và yêu cầu tuyến trên giúp đỡ nếu tình trạng bệnh nặng
Dùng thuốc
Người bệnh sẽ được chỉ định dùng thuốc kháng virus đơn độc hoặc kết hợp (Oseltamivir, Zanamivir). Phải dùng thuốc trong vòng 2 ngày sau khi xuất hiện các triệu chứng của cúm A H5N1
Điều trị hạ sốt: Khi bệnh nhân nhiễm cúm A H5N1 có biểu hiện sốt cao trên 39oC, paracetamol giúp người bệnh hạ sốt và giảm các cơn đau đầu, đau cơ khó chịu. . không dùng thuốc hạ sốt nhóm salicylate như aspirin.
Trường hợp xảy ra bội nhiễm vi khuẩn, căn cứ vào thể trạng và tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, bác sĩ sẽ kê toa một lại kháng sinh phù hợp để điều trị.
Dinh dưỡng
Cần phải đảm bảo một chế độ ăn hợp lý, dễ tiêu hóa và đủ dinh dưỡng dành cho người bệnh. Người bị nhiễm cúm A H5N1 thường bị sốt, các chức năng phủ tạng bị suy yếu nên thực phẩm khuyên dùng là dạng lỏng như cháo, bột, sữa…
Đối với người bệnh nhẹ và còn tỉnh táo chúng ta vẫn cho người bệnh ăn bằng đường miệng. Còn người bị bệnh nặng thì phải kết hợp đưa thực phẩm dinh dưỡng qua ống thông dạ dày và qua đường tĩnh mạch.
Chăm sóc hô hấp: giúp người bệnh ho, khạc; vỗ rung vùng ngực; hút đờm.
Cách phòng tránh cúm H5N1
Cúm A H5N1 ở người là một bệnh có diễn biến khó lường dễ dẫn đến biến chứng như suy đa phủ tạng và tử vong. Do vậy “phòng bệnh còn hơn chữa bệnh” ,biết cách phòng tránh các nguy cơ gây bệnh chính là bảo vệ cho tính mạng cho bản thân, gia đình và toàn xã hội. Trong đó có 3 biện pháp cơ bản sau:
Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm
Hãy dành ưu tiên cho các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đặc biệt là có dấu kiểm dịch của các cơ quan chức năng. Không nên sử dụng các loại thịt, trứng từ các loại gia cầm đã bị ốm, chết.
Ăn chín, uống sôi, đó chính là cách bảo vệ cơ thể bạn khỏi sự tấn công của vi khuẩn. Do vậy nên nấu chín kỹ các món ăn từ gia cầm, và đặc biệt không nên ăn những món không đảm bảo vệ sinh như tiết canh, húp trứng gà sống…
Nâng cao sức khỏe và khả năng miễn dịch
Khả năng miễn dịch chính là vệ sĩ vô hình giúp bảo vệ bạn trước các tác nhân gây hại của cuộc sống. Vì vậy bạn hãy tăng cường sức khỏe và khả năng phòng bệnh bằng các cách sau:
- Chăm chỉ tập thể dục thể thao, giữ ấm cơ thể khi trời lạnh, đặc biệt là bàn chân và các bộ phận đường hô hấp để tránh cảm cúm.
- Giữ gìn vệ sinh các nhân bằng cách thay, giặt quần áo, giày dép hàng ngày.
- Sử dụng các sản phẩm y tế có tính sát khuẩn như xà phòng để rửa tay thật kỹ với nước sạch, nhất là trước khi ăn và sau khi tiếp xúc trực tiếp với gia cầm.
- Đeo khẩu trang mỗi khi ra đường và khi đi vào vùng dịch hay khi tiếp xúc, chăm sóc bệnh nhân.
Hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh
Trang bị cho mình găng tay, khẩu trang, quần áo bảo hộ khi phải giết mổ gia cầm. Tốt nhất là nên hạn chế tiếp xúc với gia cầm kể cả khi chúng chưa có biểu hiện nhiễm bệnh.
Nên có hai thớt dành riêng cho thái thịt sống và thái thịt chín. Trước khi chế biến phải rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng, đeo găng tay, rửa dao thớt bằng nước sôi để tiệt trùng. Chỉ chọn những gia cầm còn khỏe để làm thực phẩm, nên tiêu hủy ngay và đảm bảo vệ sinh môi trường khi gia cầm có các dấu hiệu nhiễm cúm.
Trẻ em là đối tượng dễ bị lây nhiễm cao vì sức đề kháng còn yếu, vì vậy không nên cho trẻ chơi đùa cạnh chuồng gia cầm và tiếp xúc với gia cầm.
Biến chứng nguy hiểm từ bệnh cúm A H5N1
Virus cúm A H5N1 thường khiến bệnh nhân tử vong do suy đường hô hấp cấp dẫn đến thiếu oxy và gây tổn thương trên các phủ tạng quan trọng. Chúng ta hãy đi sâu tìm hiểu vào các biến chứng đặc biệt nguy hiểm này.
Bội nhiễm đường hô hấp
Tổn thương trên hệ thống hô hấp là biến chứng đầu tiên và thường gặp nhất. Các loại vi khuẩn như haemophilus influenza, phế cầu, liên cầu, tụ cầu vàng… chính là tác nhân gây bội nhiễm phế quản – phổi.
Bên cạnh đó thì bội nhiễm Tai – Mũi – Họng cũng khó tránh khỏi, chủ yếu ở trẻ em. Kháng sinh sẽ được dùng trong các trường hợp như : Viêm tai giữa, viêm xoang, viêm thanh quản…
Chụp X-quang, xét nghiệm máu hàng ngày đối với bệnh nhân trong giai đoạn cấp nhằm phát hiện các tổn thương, theo dõi diễn biến của bệnh. Hình ảnh x-quang có thể ghi nhận các dấu hiệu viêm phổi như viêm phổi kẽ khu trú một bên, hoặc viêm phổi thùy… Có thể nghe thấy phổi có nhiều ran nổ khi bác sĩ thăm khám.
Bệnh nhân có thể nhận thấy các triệu chứng báo hiệu như : sốt tăng trở lại sau khi đã hạ được 1 -2 ngày, đau ngực, ho nhiều kèm theo có đờm.
Trong đa số trường hợp, bệnh nhân tử vong do thiếu oxy nghiêm trọng. Điều này được thể hiện qua kết quả làm khí máu: PaO2 giảm <85 mm Hg, có khi giảm dưới 60 mm Hg.
Suy đa tạng
Khi bệnh diễn biến nhanh, bệnh nhân có thể bị suy đa tạng. Các phủ tạng quan trọng như gan, thận, não bị ảnh hưởng, hệ miễn dịch trở nên suy yếu do số lượng bạch cầu và bạch cầu trung tính giảm mạnh. Do đó người bệnh luôn cảm thấy mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, thậm chí tiêu chảy dẫn đến hạ đường huyết, sốc.
Các hội chứng nghiêm trọng cũng có thể xảy ra như đông máu nội mạch rải rác, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim… Bệnh nhân cũng có thể bị phù não, viêm màng não lympho.
Bên cạnh đó cúm A H5N1 cũng rất nguy hiểm đối với các đối tượng có sức đề kháng yếu như người già, trẻ em, những người bị các bệnh mãn tính về đường hô hấp cũng như các loại bệnh khác, đặc biệt là phụ nữ đang mang thai. Do hai cơ thể cùng phải chống chọi với bệnh tật, nên khả năng sảy thai của người phụ nữ đang trong giai đoạn này là rất cao.
Vì vậy từng cá nhân nên chủ động tích cực phòng tránh và phát hiện sớm các triệu chứng của bệnh để nâng cao tỷ lệ chữa khỏi hoàn toàn, tránh biến chứng nguy hiểm đến tính mạng của bản thân, gia đình và toàn xã hội.
Xử trí ra sao khi có dấu hiệu bị nhiễm cúm A H5N1?
Ngay khi nghi ngờ bản thân hoặc người xung quanh có các biểu hiện kể trên thì cần phải gấp rút đến ngay các bệnh viện, phòng khám chuyên khoa hoặc truyền nhiễm (đối với trẻ em) để được cách ly và điều trị kịp thời càng sớm càng tốt vì các thuốc kháng virus như Tamiflu có tác dụng hiệu quả nhất trong vòng 12h.
Để tránh lây nhiễm cho những người khác, bệnh nhân nên đeo khẩu trang, khi hắt hơi hoặc ho…thì phải lau bằng giấy không để vi khuẩn lây lan rộng. Người bệnh cũng nên giữ ấm cơ thể, vệ sinh răng miệng, mũi họng và chân tay.
Nên bồi bổ cho cơ thể bằng các thực phẩm giàu dinh dưỡng và vitamin C, uống đủ nước để nâng cao khả năng chịu đựng của cơ thể trước sự tấn công của virus cúm A H5N1.
Những người có tiếp xúc gần gũi với người nhiễm cúm gia cầm có nguy cơ bị lây nhiễm cũng cần phải được theo dõi sát sao để được phát hiện sớm và điều trị sớm các biểu hiện của bệnh cúm.
Những người chăm sóc hoặc bắt buộc phải tiếp xúc với bệnh nhân thì cần phải có các phương tiện phòng hộ như khẩu trang, găng tay, cũng như chú ý giữ gìn các biện pháp vệ sinh cơ bản như rửa tay trước và sau khi tiếp xúc với bệnh nhân. Các chất thải của bệnh nhân cũng cần được thu gom và xử lý đúng quy trình, như đờm dãi, phân… để tránh sự lây lan, phát tán ra môi trường.
Đối với các căn bệnh nói chung và bệnh cúm A H5N1 nói riêng, cách điều trị tốt nhất chính là phối hợp chính xác, khoa học giữa chế độ dinh dưỡng nghỉ ngơi hợp lý và dùng thuốc đặc trị như Tamiflu và kháng sinh chống bội nhiễm.
Nếu sau khoảng một tuần người bệnh hết sốt, xét nghiệm virus cúm A H5N1 âm tính, kết quả chụp X-quang và xét nghiệm máu ổn định, không có gì bất thường thì người bệnh sẽ được xuất viện.
Như vậy chỉ với một số kiến thức cơ bản về việc nhận biết triệu chứng và nguyên tắc điều trị, chúng ta đã có thể hoàn toàn yên tâm và biết cách xử trí khi chính mình hoặc người thân không may bị nhiễm cúm A H5N1. Điều quan trọng nhất chính là luôn bảo vệ sức khỏe của mình và nhanh chóng đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế khi có vấn đề để được chẩn đoán và điều trị một cách chính xác nhất.
Cách hỗ trợ giảm nguy cơ mắc cúm A H5N1 bằng kháng thể IgY
Nghiên cứu của Giáo sư Michael G. Wallace cho thấy kháng thể IgY đặc hiệu cho virus H5N1 có thể được chiết tách, tinh chế với quy mô công nghiệp từ trứng gà được nuôi theo tiêu chuẩn và gây miễn dịch với kháng nguyên của các chủng virus Cúm H1N1, H3N2, H5N1. Kháng thể IgY có tác dụng trong phòng Cúm sau đó được sử dụng cho đối tượng thí nghiệm theo đường mũi trước 1 giờ trước khi cho nhiễm liều chết virus Cúm H5N1. Kết quả bất ngờ, 100% đối tượng thí nghiệm được bảo vệ khỏi virus Cúm H5N1!
Cùng thời gian đó, Viện nghiên cứu miễn dịch Gifu tại Nhật Bản cũng tiến hành nghiên cứu độc lập để tạo ra kháng thể IgY đặc hiệu chống lại các chủng virus Cúm phổ biến hiện nay. Từ đó cho ra đời kháng thể IgY, giúp phòng và chữa các chủng cúm thường gặp, an toàn cho cả trẻ nhỏ và bà bầu, giúp hỗ trợ thay thế các loại kháng sinh trong điều trị cúm thông thường có thể mang những tác dụng phụ ảnh hưởng không tốt đến thai nhi và trẻ nhỏ.
Viên ngậm với thành phần kháng thể IgY giúp làm giảm các triệu chứng của cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi, nhức đầu, sốt và hỗ trợ giảm nguy cơ mắc bệnh cảm cúm.
Qua bài tìm hiểu tổng quan về bệnh cúm A H5N1 trên chúng tôi hy vọng rằng bạn đã được trang bị những kiến thức cần thiết cho việc phòng và điều trị căn bệnh nguy hiểm này một cách hợp lý và kịp thời. Hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất khi bắt đầu có các dấu hiệu của bệnh, hoặc tham khảo sử dụng viên ngậm giúp hỗ trợ giảm nguy cơ mắc bệnh cúm ngay hôm nay, để một xã hội khỏe mạnh và không còn cúm A H5N1.
