Mỗi độ tuổi của trẻ đều đòi hỏi cha mẹ dành thời gian để học cách tương tác, giao tiếp, và chơi cùng trẻ, vì trẻ sẽ hiểu và học hỏi theo từng bước phát triển. Sự tương tác này giúp trẻ phát triển não bộ và hệ thống cảm xúc một cách tối ưu trong những năm đầu đời. Đó chính là cách đầu tư thời gian hiệu quả cho sự nghiệp giáo dục sớm của trẻ, không chỉ đơn thuần là dạy trẻ chữ cái hay con số.
Dưới đây là những cách tương tác cha mẹ có thể tham khảo cho từng độ tuổi của trẻ:
TRẺ TỪ 0-3 THÁNG TUỔI
- Giao tiếp bằng lời nói và ánh mắt khi cho trẻ bú hoặc thay tã: Điều này giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và kích thích sự phát triển não bộ.
- Khi trẻ thức dậy vào buổi sáng mà không khóc, hãy mở từng lớp chăn từ từ và giao tiếp với trẻ bằng lời nói và ánh mắt trước khi bế bé: Điều này hỗ trợ sự phát triển não bộ của trẻ.
- Khi trẻ khóc, thay vì ngay lập tức cho trẻ ngậm ti giả, hãy dùng lời nói và ánh mắt để xoa dịu trẻ trước:Phương pháp này giúp trẻ phát triển hệ thống điều chỉnh cảm xúc từ sớm.
TRẺ TỪ 4-12 THÁNG TUỔI:
- Tiếp tục giao tiếp bằng lời nói và ánh mắt khi cho trẻ bú hoặc thay tã: Điều này không chỉ phát triển ngôn ngữ mà còn kích thích sự phát triển não bộ của trẻ.
- Xoa bóp nhẹ lòng bàn chân và lòng bàn tay của trẻ theo chuyển động vòng tròn, đếm từng ngón tay và ngón chân của trẻ, kết hợp với lời nói và ánh mắt: Cách này giúp trẻ phát triển kỹ năng toán học và trí tuệ.
- Mô tả và so sánh các đồ vật quanh nhà về màu sắc, hình dáng, và vật liệu: Việc này giúp trẻ phát triển kỹ năng toán học và trí tuệ.
- Chọn sách có chất liệu, hình dạng và kết cấu khác nhau để trẻ cầm, nắm và khám phá khi đọc: Điều này giúp trẻ phát triển giác quan và cảm xúc.
- Khuyến khích trẻ khám phá các đồ vật xung quanh như chùm chìa khóa có thể phát ra tiếng, bóng có thể nẩy lên khi thả xuống, hoặc chai nước có thể lăn tròn: Điều này giúp trẻ phát triển tư duy và nhận thức.
TRẺ TỪ 13 THÁNG TUỔI -3 TUỔI:
- Hãy tập trung vào chi tiết trẻ hứng thú khi đọc: Việc này giúp trẻ phát triển khả năng tư duy và khả năng tập trung.
- Đặt câu hỏi mở khi đọc sách hoặc nói chuyện với trẻ: Ví dụ, khi đọc sách, bạn hãy chỉ vào con sư và nói “Tại sao con nghĩ con sư tử phải chạy nhỉ?” Câu hỏi như vậy giúp trẻ rèn luyện khả năng tư duy phản biện.
- Đặt câu hỏi mở về số lượng, màu sắc, kết cấu và chức năng: Ví dụ, “Con thấy có bao nhiêu khối gỗ màu xanh ở đây? Chúng ta cùng đếm nhé!” Câu hỏi này giúp trẻ phát triển tư duy phản biện.
- Tăng cường tương tác hình thể để giữ sự hứng thú và tập trung: Ví dụ, khi mô tả một chiếc bánh lớn, bạn có thể mở tay rộng ra để trẻ thấy kích thước của nó. Khi dạy trẻ về việc giữ im lặng ở những nơi trang nghiêm, bạn có thể dùng dấu hiệu như đặt ngón tay lên miệng để trẻ hiểu cần phải im lặng. Việc này giúp trẻ kết hợp sự sáng tạo trong nhận thức và tư duy.
- Tránh giữ khoảng cách xa khi trò chuyện với trẻ: Hãy gọi trẻ lại gần hoặc ngồi xuống để tầm mắt ngang bằng với trẻ. Điều này giúp trẻ cảm nhận được giá trị bản thân.
TRẺ TỪ 4-6 TUỔI:
- Khuyến khích trẻ mô tả hình ảnh trong sách hoặc trong cuộc sống hàng ngày: Hãy hỏi trẻ về các chi tiết trong hình ảnh, như “Con thấy điều gì đặc biệt trong bức tranh này?” Điều này giúp trẻ phát triển khả năng quan sát và miêu tả.
- Thực hành các trò chơi hỏi-đáp: Ví dụ, chơi trò “Nhà khoa học nhỏ” bằng cách đặt câu hỏi như “Tại sao con nghĩ cây lại cần nước?” Trò chơi này giúp trẻ khám phá và hiểu biết về thế giới xung quanh.
- Khuyến khích trẻ kể câu chuyện của riêng mình: Hãy yêu cầu trẻ kể một câu chuyện đơn giản về một trải nghiệm của mình hoặc về một bức tranh. Việc này phát triển khả năng sáng tạo và kỹ năng giao tiếp.
- Thực hiện các hoạt động vận động kết hợp với học tập: Ví dụ, khi học về hình dạng, bạn có thể yêu cầu trẻ tìm các vật dụng trong nhà có hình dạng giống như hình học. Hoặc, khi học về màu sắc, hãy tổ chức một cuộc thi xem ai tìm được nhiều vật dụng có màu đỏ nhất. Điều này giúp trẻ học thông qua hoạt động và vui chơi.
- Tạo cơ hội cho trẻ tham gia vào các trò chơi đóng vai: Ví dụ, chơi trò giả làm bác sĩ, giáo viên, hoặc người bán hàng. Đây là cách giúp trẻ hiểu biết về các vai trò khác nhau và phát triển kỹ năng xã hội.
- Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi và khám phá: Khi trẻ hỏi về điều gì đó, hãy cùng trẻ tìm hiểu thêm và khám phá câu trả lời. Điều này khuyến khích trẻ phát triển tính hiếu kỳ và kỹ năng giải quyết vấn đề.
- Sử dụng hình ảnh và thẻ từ để học từ mới: Tạo các thẻ từ với hình ảnh minh họa và yêu cầu trẻ kết hợp từ với hình ảnh tương ứng. Việc này giúp trẻ phát triển vốn từ vựng và nhận biết hình ảnh.
- Thực hiện các hoạt động nghệ thuật và thủ công: Ví dụ, tạo ra các bức tranh hoặc đồ vật từ giấy, màu sắc, và vật liệu khác. Điều này giúp trẻ phát triển kỹ năng sáng tạo và khả năng sử dụng các công cụ.
