Bạn biết không! Lời nói “rác” trong gia đình cũng ảnh hưởng đến phát triển tâm lý lâu dài của trẻ không kém gì đánh trẻ, thậm chí tương đương với là các chấn thương tâm lý do bị lạm dụng tình dục gây ra nếu tình trạng này kéo dài. Đó là báo cáo từ ĐH Harvard.
LỜI NÓI “RÁC”
Để hiểu đâu là lời nói “rác”, nó không chỉ riêng là lời nói hổ báo kiểu hét vào mặt trẻ mà đôi lúc nó đơn giản là:
- Người bố luôn dùng lời ra lệnh, quát mắng đứa trẻ thay vì thái độ lắng nghe, cứng rắn nhưng khuyên dạy
- Người mẹ luôn dùng lời quát tháo kiểu hổ báo thay vì dùng lời yêu thương và khích lệ
- Nó cũng xảy ra khi gia đình chả ai nói chuyện với ai, đôi lúc cả nhà bên nhau cũng không nói được câu nào. Ai cũng quan tâm đến chiếc điện thoại. Trẻ nhỏ sẽ lấy lời nói rác từ chính những gì trẻ xem như clip hài nhảm, clip bạo lực …
Jessamyn West từng nói 1 câu rất nổi tiếng: “Xương bị gãy có thể lành, nhưng vết thương do lời nói gây ra là không thể biến mất”. Tưởng rằng trẻ con còn nhỏ biết gì đâu mà căng thẳng và tổn thương, nhưng thực tế trẻ con vẫn có thể bị, thậm chí còn là đối tượng dễ bị tổn thương hơn hết. Với những đứa trẻ bị tổn thương tâm lý khi nhỏ các nhà nghiên cứu tại ĐH Harvard và MIT nhận ra rằng những đứa trẻ này lớn lên thường không vui vẻ và hạnh phúc và chúng cũng không thể chủ động theo đuổi hoài bão và những điều tốt đẹp trong cuộc sống như những trẻ khác
Theo TS. Swanson từng chia sẻ: lời nói của cha mẹ có thể mang sức mạnh cho 1 đứa trẻ, nhưng cũng có thể gây tổn thương sâu sắc đến chúng.
Theo ông, lời nói của cha mẹ có thể mang 2 ý nghĩa:
Tạo sức mạnh trong trẻ
Sự tích cực trong lời nói, hành động tạo ra sức mạnh
Đưa hướng dẫn rõ ràng sẽ tạo ra sức mạnh
Lời tán dương đúng vào nổ lực trẻ đạt sẽ tạo ra sức mạnh
Triệt tiêu sức mạnh trong trẻ
La mắng, quát tháo là tiêu hao sức mạnh
Nói dối/không giữ lời hứa hay nói cho qua chuyện là tiêu hao sức mạnh
So sánh hoặc nói đi nói lại một vấn đề là tiêu hao sức mạnh
Tán dương rỗng chỉ làm trẻ vui là tiêu hao sức mạnh
7 CÂU NÓI BẠN NÊN NÓI VỚI TRẺ MỖI NGÀY ĐỂ XÂY DỰNG SỨC MẠNH TRONG TRẺ
1. Con nghĩ như thế nào về điều này, về cái này…?
Nên sử dụng nó khi trò chuyện vào cuối ngày (lúc này có thể hỏi: con nghĩ ngày hôm nay như thế nào?) hoặc vừa cùng trẻ tham gia hoạt động nào đó cùng nhau.
2. Con định làm nó chứ! Con nghĩ sẽ làm như thế nào?.
Khi đứa trẻ chia sẽ điều gì đó với bạn. Điều đầu tiên là đừng nghĩ những ý tưởng đó thật điên rồ, mất thời gian và không hề quan trọng với trẻ, và gạt ngang sự tò mò và sáng tạo của trẻ.
3. Thế nào, con đã xem xét quyết định của mình chưa? Cái nào con sẽ chọn? Nhớ là con chỉ chọn 1 trong 2 thôi nhé.
Khi bạn nhận ra rằng: nếu bạn trao quyền cho trẻ lựa chọn, trẻ sẽ làm tốt hơn bạn rất nhiều. Đứa trẻ biết lựa chọn thì không bao giờ đòi hỏi vô lý nữa. Đó là quy luật mà ít ai nhận ra.
4. Ngồi xuống đây với mẹ nào, bây giờ kể cho mẹ nghe thử!
Khi bạn cho trẻ cảm giác được lắng nghe như những người bạn thì đứa trẻ sẽ dễ dàng chia sẻ với bạn. Đừng đứng trên cao chỉ trỏ hay ra lệnh chỉ làm khoảng cách bạn và trẻ xa hơn. Hãy ngồi xuống để tầm mắt bạn và trẻ ngang bằng nhau. Đó là tư thế của trò chuyện và trao đổi. Câu chuyện sẽ được mở ra một cách tự nhiên.
5. Mẹ cảm thấy vui và tự hào khi con đã nổ lực làm nó
Khi trẻ nổ lực làm điều gì hay có cố gắng thực hiện 1 thử thách nào đó, dù kết quả ra sao bạn cũng nên cho trẻ biết bạn ghi nhận “nổ lực của trẻ”. Thực ra, nổ lực mới chính là linh hồn của công việc. Dù làm điều gì, không có nổ lực như bạn đánh mất linh hồn của nó vậy. Khi không có nổ lực kết quả dù có chiến thắng hay thất bại cũng không còn ý nghĩa với bạn nữa.
6. Con cảm thấy như thế nào?
Khi vô tình bạn và trẻ cuốn vào 1 tình huống nào đó. VD, bị 1 người lạ vô tình đụng trúng và buông lời mắng chửi và gây sự. Sau khi sự việc được giải quyết. Điều quan trọng là hỏi về cảm nhận của trẻ. Chúng ta thường nghĩ trẻ con còn nhỏ chưa nghĩ gì đâu. Nhưng, thực ra chúng sẽ có cảm xúc riêng của chúng về 1 biến cố nào đó. Có thể là tích cực, cũng có thể là tiêu cực. Quan tâm và hiểu cảm xúc của trẻ là quan trọng để giúp trẻ giải tỏa các cảm xúc này. Điều này ý nghĩa hơn là những quan tâm giả tạo như mẹ mua bánh cho con nhé, có sao không con…
7. Chỉ để con biết rằng: mẹ luôn muốn nghe, khi cần con hãy nói với mẹ nhé.
Thực ra, bạn đừng quá mong đợi: đứa trẻ sẽ kể cho bạn nghe khi chúng có vấn đề vì chúng luôn muốn tìm cách giải quyết nó và sợ chia sẻ với cha mẹ với nhiều lí do như bị la rầy chẳng hạn. Lời nói này chỉ để trẻ biết rằng: mẹ chỉ muốn nghe, muốn biết, muốn giúp đỡ khi con cần. Vậy thôi, con à!
