Thông qua những tình huống diễn ra mỗi ngày trẻ nhỏ sẽ dần hiểu và học được cách kiểm soát cảm xúc của mình. Do đó, việc trẻ cáu giận hoặc bướng bỉnh trong giai đoạn này là rất thông thường. Tuy nhiên, đôi lúc một số cử chỉ của cha mẹ phản ứng lại với sự bướng bỉnh của trẻ chưa đúng có thể làm trẻ càng bướng bỉnh hơn cũng như khó có thể chuyển cảm xúc
Điều 1: Khi trẻ bướng bỉnh hay cáu giận, bạn thường đứng cao hơn hoặc ngồi thấp hơn và chỉ tay vào mặt trẻ .
Sự thật là đứng cao hơn hoặc ngồi thấp hơn trẻ là những tư thế không tốt để giải tỏa cảm xúc của trẻ, đặc biệt nếu bạn kèm theo cử chỉ bằng tay như chỉ ngón tay vào mặt trẻ. Tư thế được khuyên là bạn và trẻ nên ngang tầm mắt nhau, khi đó năng lượng của cơn giận sẽ bị triệt tiêu và trẻ sẽ lắng nghe bạn hơn. Bạn được khuyên là ngồi xuống hoặc bế trẻ ngồi trên ghế cao để bạn và trẻ có thể giao tiếp mắt với nhau dễ dàng.
Điều 2: Bạn tiếp tục la mắng nhiều hơn khi trẻ có những biểu hiện phản ứng lại bạn như bịt tai, chống nạnh, đánh trả lại bạn…
Theo những nghiên cứu về tâm lý trẻ nhỏ, Khi trẻ có những biểu hiện chống lại bạn là đến lúc cuộc trò chuyện hay tranh luận nên dừng lại bởi vì năng lượng không thể dung hòa, tốt nhất hãy để nó cháy 1 mình. Nguồn lửa chỉ có thể duy trì nếu có oxy. Nếu bạn không “quạt thêm oxy vào thì khi cháy hết nó sẽ tự tắt.
Do đó, khi gặp tình huống này, đã đến lúc bạn cần cho trẻ 1 khoảng thời gian suy ngẫm, hãy ngừng tranh luận, giữ khuôn mặt nghiêm và đừng quan tâm đến hành vi của trẻ . Bạn có thể yêu cầu/bế trẻ vào khu vực Time-out.
Và hãy tự thưởng cho mình tách trà hay cà phê và tính thời gian Time-out.
Nếu trẻ nhỏ quá bướng và quẩy khóc trên tay bạn. Hãy đặt trẻ nằm xuống giường hoặc để ai khác bế, bạn hãy nghỉ ngơi.
Sự kì diệu sẽ đến!
Điều 3: Bạn luôn nhặt những món đồ bé ném, kể cả thức ăn khi trẻ tức giận.
Trẻ nhỏ có hành vi ném đồ vật khi tức giận thường xảy ra do nhận thức trẻ chưa đủ phát triển để hiểu. Dù ở nhận thức nào thì việc ném đồ là 1 hành vi có thể sửa rất dễ dàng nếu mẹ không đi nhặt những món đồ lên. Nếu mẹ cứ nhặt lên tại thời điểm trẻ ném, thì trẻ sẽ chuyển 1 cảm xúc gọi là “thỏa mãn”, tức là vui thích như 1 trò chơi với mẹ. Trẻ học được điều này, và mỗi lần giận thì lại ném để mẹ nhặt lên.
Các chuyên gia tâm lý nhi khuyên rằng: Bạn cứ bình thường, không làm gì cả, không cần nhặt lên khi trẻ ném. Nếu hành vi gây phiền phức (VD, ném thứ dễ vỡ), bạn chỉ cần nói nghiêm: Bin, không được ném, mẹ không thích. Sau đó bạn cứ làm việc bạn đang làm hoặc ngưng 5 tiếng đếm rồi tương tác lại trẻ bình thường, chứ không nên đôi co tranh cãi hay la mắng trẻ. Hãy cứ đợi cho đến khi trẻ bình tĩnh, sau đó bạn mang 1 cái thùng giấy ra và bày trò chơi “Phân loại đồ chơi trên sàn bỏ vào thùng”. Điều này nên làm trong 24 tiếng sau sự kiện. Vài lần cùng trẻ làm điều này, trẻ sẽ cảm thấy nhàm chán và tự bỏ dần hành vi này.
Điều 4: Kéo trẻ dậy khi trẻ nằm lăn ra khóc
Việc trẻ nằm lăn ra sàn khóc khi bướng bỉnh là rất thông thường. Hành vi này của trẻ có thể xảy ra ở bất kì đâu. Có lẽ nhiều bạn cũng đã từng xem một đoạn clip khá nổi tiếng về cách hành xử của diễn viên, đạo diễn nổi tiếng người Mỹ Justin Baldoin khi cô con gái của anh nằm lăn ra khóc ngay trước quầy tính tiền trong siêu thị. Thay vì hành động như những người bố người mẹ khác là bế cô con gái của mình lên và đi ra ngoài thật nhanh để tránh những anh mắt dòm ngó của những người xung quanh thì anh chọn đứng yên chờ cho đến khi cô bé khóc xong, để cảm xúc của cô bé được giải tỏa hết. Anh cũng nói rằng điều này là anh học được từ người bố của mình, Khi nhỏ bố vẫn luôn kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi anh bình tĩnh và vượt qua những cảm xúc tức giận của mình. Điều quan trọng là bố luôn quan tâm đến cảm xúc của tôi chứ không phải hành động đó làm bố xấu hổ.
Các chuyên gia khuyên cha mẹ: Đừng cố kéo đứa trẻ lên khi trẻ muốn ném cơn giận của bản thân xuống sàn nhà vì khi bạn làm vậy trẻ thực sự phản ứng rất mạnh mẽ và cơn giận sẽ vẫn cháy âm ỉ. Hãy đợi tầm 1-2 phút tùy vào tình huống và mức độ giận dữ của trẻ. Trước việc học cách điều chỉnh cảm xúc, trẻ đôi lúc bối rối và ném cảm xúc đó xuống sàn nhà, trẻ cần những phút giây để cảm xúc được bộc lộ. Sau thời gian bộc lộ cảm xúc, bạn nhẹ nhàng ngồi xuống thấp, tựa gối xuống sàn nhà và hỏi: Con có muốn đứng dậy, mẹ sẽ đỡ con đứng dậy và chúng ta sẽ cùng nói chuyện nhé.
Notes:
Laura Moser (2016) As Barack Obama came in, my two-year-old daughter threw herself on the floor’. The Guardian.
Potegal, M., et al. (2009). Rages or temper tantrums? The behavioral organization, temporal characteristics, and clinical significance of angry-agitated outbursts in child psychiatry inpatients. Child Psychiatry and Human Development, 40(4), 621–636.
